Rodzaje bojowych środków trujących

Bojowe środki trujące(BST) - toksyczny związek chemiczny, którego właściwości chemiczne i fizyczne umożliwiają militarne zastosowanie. Ich charakterystyczną cechą jest śmiertelne lub szkodliwe działanie na organizmy żywe (ludzi, zwierzęta i rośliny). BST stanowią podstawowy składnik broni chemicznej. Celem ich użycia jest skażenieatmosfery, terenu, obiektów przemysłowych, pojazdów i infrastruktury wojskowej, upraw, itd.

BST są najczęściej cieczami lub ciałami stałymi, rzadziej gazami. W stanie bojowym występują w postaci par i aerozoli. Pary ciekłych BST są zazwyczaj cięższe od powietrza.

Większość BST dobrze rozpuszcza się w tłuszczach (olejach, smarach) oraz w rozpuszczalnikach organicznych (alkoholach, dichloroetanie, benzenie). W wodzie rozpuszczają się tylko niektóre (sarin, cyjanowodór, fluorooctany). Prawie wszystkie BST są związkami organicznymi. Przeważnie są mało reaktywne chemicznie, odporne na hydrolizę. Powoli reagują z odkażalnikami. Właściwości chemiczne BST decydują o ich sposobie stosowania, detekcji, odkażania, a także wpływają na mechanizm ich działania. Substancje te powinny spełniać szereg wymagań taktyczno-technicznych, takich jak wysoka toksyczność, szybkie albo przewlekłe działanie, brak cech organoleptycznych, przenikalność przez różne materiały (tekstylia, guma), odporność na wpływ czynników atmosferycznych i odkażalników, trudna wykrywalność, odporność na detonację, podwyższoną temperaturę i długotrwałe składowanie, odpowiednie parametry fizykochemiczne itp. Nie wszystkie trucizny mogą być więc bojowymi środkami trującymi.

Działanie:

Zatrucie żywego organizmu następuje po wniknięciu BŚT do jego wnętrza tzw. wrotami skażenia (drogami przenikania środku trującego), którymi są układ oddechowy, skóra, błony śluzowe, przewód pokarmowy i otwarte rany. Właściwości toksyczne zależą od budowy cząsteczek (szczególnie od występowania pewnych aktywnych grup funkcyjnych – tzw.toksoforów). W następstwie reakcji BST ze składnikami żywego organizmu dochodzi do zaburzenia niektórych procesów biochemicznych co objawia się jako obraz zatrucia. Mechanizm działania zależy od rodzaju BŚT i w wielu przypadkach nie jest w pełni wyjaśniony.

Środki te dzieli się zasadniczo na następujące typy:

· środki duszące – zwykle oparte na cyjankach, które na stałe wiążą żelazo hemu i blokują transport tlenu przez krew z płuc do tkanek, powodując tym szybkie obumieraniemózgu i innych kluczowych narządów człowieka na skutek niedotlenienia, co powoduje szybką śmierć; przykładem może być Cyklon B, czyli cyjanowodór - HCN (zastosowany przez wojska niemieckie podczas pierwszej wojny światowej).

· środki parzące – takie jak np. gaz musztardowy (iperyt), które powodują rozległe oparzenia skóry; środki te zwykle nie zabijają, powodują jednak całkowitą niezdolność do walki, masową panikę i konieczność udzielania pomocy masom poparzonych żołnierzy, co skutecznie dezorganizuje zaplecze wroga.

· środki krztuszące – takie jak chlor czy fosgen, które silnie podrażniają górne drogi oddechowe, powodując krztuszenie i wymioty; same w sobie nie są one zbyt skuteczne i szybko zarzucono ich stosowanie, jednak są one stosowane w kompozycji z innymi środkami; ich efektywność wynika z faktu, że żołnierze narażeni na ich działanie nie są w stanie skorzystać z masek przeciwgazowych o ile nie założyli ich zanim środki te do nich dotarły; najczęściej są one stosowane w kombinacji z środkami paralityczno-drgawkowymi.

· środki paralityczno-drgawkowe – takie jak np. tabun, sarin, cyklosarin , soman czy VX, które działają na układ nerwowy człowieka jako silne neurotransmitery, lub odwrotnie, szybko blokujące działanie naturalnych neurotransmiterów; środki paralityczno-drgawkowe są najgroźniejszym i zarazem najskuteczniejszym bojowym środkiem trującym.

· środki halucynogenne i usypiające, zwane psychogazami – (takie jak LSD czy BZ), które również działają bezpośrednio na układ nerwowy człowieka, nie powodując jednak natychmiastowego zgonu lecz tylko czasową niedyspozycję uniemożliwiającą skuteczną walkę.