top of page

 

1. System wykrywania skażeń i alarmowania

Na wypadek zagrożeń czasu wojny oraz w celu ostrzegania ludności o możliwości wystąpienia zdarzeń kryzysowych, o zaistniałych bądź spodziewanych katastrofach czy awariach przemysłowych, w Polsce utrzymuje się system wykrywania skażeń i alarmowania. Ostrzeganie, alarmowanie i uprzedzanie o zagrożeniu jest wezwaniem do przyjęcia ustalonego wcześniej sposobu zachowania się ludności w rejonie zagrożenia.

2. Działanie systemu

W większości polskich miast zainstalowano syreny alarmowe objęte centralnym systemem kierowania. Oznacza to, że z jednego centralnego miejsca kierowania przedsięwzięciami ochronnymi (np. zespół zarządzania kryzysowego, sztab kryzysowy) można ogłosić alarm w całym województwie a nawet w całym kraju. Sprawność poszczególnych elementów systemu zapewniają połączenia radiowe i kablowe.

Działania w ramach systemu wykrywania skażeń i alarmowania to:

 

  • uzyskiwanie informacji o zbliżaniu się lub stwierdzeniu na określonym terenie niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia ludzi, związanego z użyciem środków rażenia, wystąpieniem klęsk żywiołowych, awariami obiektów technicznych, skażeniami chemicznymi, promieniotwórczymi, zakażeniami biologicznymi, powodziami i pożarami oraz innymi zagrożeniami;

 

  • określanie rodzaju, miejsca, skali i skutków zagrożeń oraz oznaczanie stref niebezpiecznych;

 

  • ostrzeganie i alarmowanie ludności o zbliżającym się niebezpieczeństwie oraz informowanie o zalecanych zasadach postępowania i zachowania się obywateli w określonej sytuacji. Sygnały alarmowe są przekazywane za pomocą środków alarmowych, do których zalicza się głównie tzw. środki podstawowe: syreny stacjonarne, syreny przewoźne, rozgłośnie radiowe i telewizyjne. Środki zastępcze to: dzwony i gongi, tzw. buczki (parowe, elektryczne i pneumatyczne) oraz sygnalizacje świetlne.

 

  • Po usłyszeniu sygnału alarmowego należy działać szybko, rozważnie i bez paniki.

 

  • Sygnały alarmowe i komunikaty ostrzegawcze obowiązują powszechnie na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Mogą być wykorzystywane wyłącznie w sytuacjach rzeczywistego zagrożenia lub w ramach ćwiczeń. W tym ostatnim przypadku terytorialne organy administracji publicznej podają z dwudziestoczterogodzinnym wyprzedzeniem informacje o zakresie i zasięgu przeprowadzonego treningu.

        Do ogłaszania i odwoływania alarmów oraz komunikatów ostrzegawczych wykorzystuje się wiele sposobów i urządzeń technicznych.

3. Rodzaje alarmów, sygnały alarmowe

 

 Lp.

  Rodzaj alarmu

 Sposób ogłoszenia alarmów                                          

 Sposób odwołania alarmów

 akustyczny system alarmowy

 środków masowego przekazu

 wizualny sygnał alarmowy

 

 akustyczny system alarmowy

 środków masowego przekazu

1

 Alarm powietrzny

 - Ciągły, modulowany   dźwięk syreny w okresie jednej minuty

- Następujące po sobie   sekwencje długich   dźwięków sygnałów   dźwiękowych pojazdów,   gwizdków, trąbek lub   innych przyrządów na   sprężone powietrze w   stosunku 3:1; w   przybliżeniu 3 sekundy dźwięku oraz 1 sekunda przerwy 

Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna:

Uwaga! Uwaga! Uwaga! ogłaszam alarm powietrzny

dla ............

 

Znak czerwony najlepiej w kształcie kwadratu

 

Dźwięk ciągły trwający 3 minuty

 

Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna:

Uwaga! Uwaga! Odwołuję alarm powietrzny

dla .............

 

2

 Alarm o skażeniach

Przerywany modulowany dźwięk syreny

- Sekwencja krótkich sygnałów wydawanych  sygnałem dźwiękowym   pojazdu lub innym podobnym urządzeniem   lub też uderzenia   metalem czy też innym   przedmiotem w stosunku 1:1, w przybliżeniu 1 sekunda wydawania  dźwięku oraz 1 sekunda przerwy 

Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna:

Uwaga! Uwaga! ogłaszam alarm o skażeniach ........... (podać rodzaj skażenia)

dla ..............

 

Znak czarny najlepiej w kształcie trójkąta

 

Dźwięk ciągły trwający 3 minuty

 

Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna:

Uwaga! Uwaga! Odwołuję alarm o skażeniach

dla .............

 

4. Komunikaty ostrzegawcze

 

Lp.

 Rodzaj

 komunikatu

 Sposób ogłoszenia komunikatu

 

 Sposób odwołania komunikatu

 akustyczny system alarmowy

 

 środków masowego przekazu

 akustyczny system alarmowy

 środków masowego przekazu

1

 Uprzedzenie o zagrożeniu skażeniami

 

Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna:

Uwaga! Uwaga! Osoby znajdująca się na terenie .........

około godz. ........ min. .........

może nastąpić skażenie ............

(podać rodzaj skażenia)

w kierunku ........................

(podać kierunek)

 

 

 Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu ...........

(rodzaj skażenia)

dla .........

 

2

Uprzedzenie o zagrożeniu zakażeniami

 

 

Formę i treść komunikatu uprzedzenia o zagrożeniu zakażeniami ustalają organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej 

 

 

 

 

3

 

Uprzedzenie o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska

 

 

 Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Informacja o zagrożeniu i sposobie postępowania mieszkańców

 

 

 

Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga!

Odwołuję alarm o klęskach .............

dla ..................

 

Oprócz syren systemu centralnego, w miastach i gminach znajdują się syreny systemu lokalnego. Są one uruchamiane na podstawie zaleceń szefów obrony cywilnej danego obszaru (miasta, gminy). Organizacja systemu wykrywania skażeń i alarmowania w zakładach pracy jest uzależniona od specyfiki produkcji, rodzaju zabudowy, stanu zatrudnienia, zajmowanej powierzchni itp.

We wszystkich siedzibach władz samorządowych, w większości dużych zakładów pracy oraz w zakładach o szczególnym znaczeniu dla interesów państwa prowadzi się nasłuch radiowy i telewizyjny. Punkty alarmowania i posterunki alarmowania stale przyjmują medialne informacje o zagrożeniach, selekcjonują informacje i uruchamiają lokalne środki alarmowe. Utrzymują także stałą łączność telefoniczną i bezprzewodową ze specjalistycznymi służbami państwowymi, organami władzy oraz między sobą.

W czasie podwyższonego zagrożenia bezpieczeństwa państwa obsada punktów i posterunków alarmowania jest zwiększana. Obecnie ich rolę pełnią powiatowe i gminne zespoły zarządzania kryzysowego.

Środki alarmowe

a) syrena alarmowa z sygnalizatorem świetlnym

b) syrena alarmowa ręczna

c) megafon

d) megafon ręczny

e) dzwony kościelne

f) dzwonki

5. Zasady zachowania się po ogłoszeniu alarmu

Ogłoszenie alarmu wywołuje niepewność, a nawet lęk. Należy jednak zachować spokój i postępować zgodnie z planem działania zawartym w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego obowiązującej w szkole. Procedury obowiązujące w czasie ewakuacji związanej z zagrożeniem pożarowym dotyczą także innych zagrożeń (ulatniania się gazu, niebezpieczeństwa eksplozji itp.). Aby zapobiec panice, częstej w takich sytuacjach, należy unikać powtarzania niesprawdzonych informacji pochodzących z niepewnych, przypadkowych źródeł, myśleć racjonalnie, działać stanowczo i nie ulegać presji grupy. Często wystarczy krótka wymiana poglądów i chwila refleksji, by wyciągnąć odpowiednie wnioski i właściwie zorganizować dalsze postępowanie.

6. Aby przeciwdziałać zjawiskom paniki po ogłoszeniu alarmu, należy:

 

  • przejąć inicjatywę, zorganizować działanie: akcję ratowniczą, pomoc, wsparcie - liczy się każda pożyteczna aktywność:

 

  • przydzielić każdej osobie jakąś czynność do wykonania:

 

  • informować, wyjaśniać - przekonywać do zamierzonego działania, stosując argumenty mocne, praktyczne i racjonalne.

7. Po usłyszeniu sygnału bądź komunikatu alarmowego ostrzegającego o klęskach żywiołowych i zagrożeniach środowiska należy:

 

  • natychmiast włączyć radioodbiornik lub telewizor, aby wysłuchać komunikatu o zagrożeniu;

 

  • zastosować się do zarządzeń i komunikatów organów administracji publicznej

 

  • nawiązać kontakt z sąsiadami;

 

  • w razie potrzeby wesprzeć działania ratunkowe.

8. Po ogłoszeniu alarmu powietrznego (w warunkach wojennych oznacza on spodziewany nalot) należy:

 

  • przerwać wykonywane czynności;

 

  • wyłączyć wszelkie urządzenia elektryczne (najlepiej głównym wyłącznikiem prądu lub bezpiecznikami);

 

  • odciąć dopływ gazu (wyłączyć główny zawór);

 

  • wygasić paleniska w piecach, kuchenkach, kominkach;

 

  • zapakować dokumenty osobiste, leki, odzież, żywność;

 

  • zamknąć okna i drzwi (na klucz);

 

  • sprawdzić, czy alarm usłyszeli sąsiedzi;

 

  • bezzwłocznie udać się do najbliższego ukrycia lub schronu.

W schronie lub ukryciu należy bezwzględnie podporządkować się poleceniom służb ochronnych. Osoby, które nie zdążyły dotrzeć do schronu, powinny ukryć się za trwałymi zasłonami i w zagłębieniach terenu.

Po ogłoszeniu alarmu powietrznego ruch uliczny zostaje zatrzymany. Należy zadbać o to, aby chaotycznie nie porzucano samochodów, a parkujące pojazdy nie tarasowały tras przejazdu. Na wsiach należy spędzić zwierzęta z pastwisk i wybiegów do pomieszczeń gospodarskich lub ukryć je w zagłębieniach terenu, parowach, wąwozach.

9. Po usłyszeniu alarmu o skażeniach należy:

 

  • zastosować indywidualne środki ochrony przed skażeniami i schronić się w najbliższym ukryciu.

 

  • osoby, które znalazły się w strefie skażenia, powinny ją bezzwłocznie opuścić, zachowując jak największą ostrożność

 

  • omijać wszelkiego rodzaju kałuże, plamy, opary, mgły, dymy itp., nie wchodzić w zagłębienia terenu.

10. Po usłyszeniu uprzedzenia o zagrożeniu skażeniami należy:

 

  • zastosować się do instrukcji i wskazówek zawartych w komunikatach ogłaszanych przez media i lokalne służby;

 

  • skontrolować stan posiadanych indywidualnych środków ochrony dróg oddechowych i skóry;

 

  • skontrolować stan zapasów wody, żywności, pasz i leków;

 

  • sprawdzić stan techniczny i szczelność pomieszczeń ochronnych;

 

  • udając się do pomieszczeń ochronnych, zabrać radioodbiornik.

11. Po usłyszeniu uprzedzenia o zagrożeniu zakażeniami należy:

 

  • zastosować się do instrukcji i wskazówek zawartych w komunikatach ogłaszanych przez media i lokalne służby;

 

  • skontrolować stan zapasów wody, żywności, paszy i leków;

 

  • wzmóc starania o utrzymanie higieny, osobistej oraz higieny żywienia;

 

  • izolować pomieszczenia, w których przebywają ludzie, od owadów i gryzoni.

12. Odwoływanie alarmu - po usłyszeniu sygnału odwołania alarmu należy:

 

  • podjąć działania wskazane przez służby ochronne lub rodziców czy nauczycieli;

 

  • ostrożnie opuścić ukrycie, omijając wszelkie podejrzane przedmioty (zasobniki, kasety, pojemniki, zbiorniki, torby), kałuże, plamy i zagłębienia terenu;

 

  • przemieszczając się, warto korzystać z indywidualnych środków ochrony, chyba że komunikaty służb ochronnych zezwolą na ich nieużywanie.

 

  • Nieuzasadnione wszczynanie alarmu jest nieetyczne. Podobnie jak w wypadku nieuzasadnionego wzywania pogotowia ratunkowego, policji czy straży pożarnej - grozi za nie kara.

 

System wykrywania skażeń i alarmowania służy do wykrywania zagrożeń oraz ostrzegania, uprzedzania i alarmowania.

Jego działania polegają na:

 

  • uzyskiwaniu informacji o zbliżaniu się lub stwierdzaniu na określonym terenie niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia ludzi,

 

  • określaniu rodzaju, miejsca, skali i skutków zagrożeń oraz oznaczaniu stref niebezpiecznych,

 

  • ostrzeganiu i alarmowaniu ludności o zbliżającym się niebezpieczeństwie,

 

  • informowaniu o zalecanych zasadach postępowania i zachowania się obywateli w sytuacji zagrożenia.

 

  • Ostrzeganie, alarmowanie i uprzedzanie o zagrożeniu jest sygnałem dla mieszkańców rejonu zagrożenia, by zachowywali się w ustalony wcześniej sposób.

 

  • Po usłyszeniu alarmu konieczne jest racjonalne, spokojne zachowanie i postępowanie zgodne z planem.

 

  • Po ogłoszeniu alarmu należy zachować spokój, postępować zgodnie z planem ewakuacji, zapobiegać panice, myśleć racjonalnie, działać stanowczo i nie ulegać presji grupy.

 

  • Po usłyszeniu sygnału alarmowego należy stosować się do zarządzeń i komunikatów władz i służb publicznych.

 

  • Po usłyszeniu alarmu o skażeniach należy użyć indywidualnych środków ochrony przed skażeniami i schronić się w najbliższym ukryciu.

 

  • W razie potrzeby należy wspierać działania ratunkowe.

 

  • Nieuzasadnione wszczynanie alarmu, podobnie jak nieuzasadnione wzywanie służb ratunkowych, jest nieetyczne i grozi za nie kara.

13. Alarm w szkole zarządzany jest w 3 przypadkach:

 

  • jeżeli występują zagrożenia życia, zdrowia lub mienia osób przebywających w obiekcie,

 

  • w ramach ogólnego systemu alarmowania, jeżeli szkoła znajduje się w zagrożonym regionie,

 

  • w ramach ćwiczeń.

Alarm może być ogłoszony za pomocą środków technicznych lub poprzez pracowników szkoły, powiadamiających z polecenia dyrektora wszystkie klasy i nauczycieli. Wszystkimi czynnościami związanymi z alarmem kieruje dyrektor szkoły lub upoważniona przez niego osoba.

Informacje o zagrożeniach, jakie mogą wystąpić w rejonie szkoły lub w samej szkole, uczniowie otrzymują na pierwszych lekcjach wychowawczych w danym roku szkolnym. Następnie zostają zapoznani z planem ewakuacji szkoły, ustalonymi sygnałami alarmowymi oraz obowiązującym sposobem zachowania na wypadek zagrożeń. Uczniom powinny być przekazane sposoby opuszczania pomieszczeń lekcyjnych, poruszania się korytarzami oraz pokazane wyjścia ewakuacyjne na zewnątrz szkoły. Jeśli w planie ewakuacji szkoły przewidziano wykorzystanie schronu, należy zapoznać uczniów ze sposobem dojścia do tego obiektu. W klasach starszych powinny być wyznaczone grupy pierwszej pomocy (minimum po 2 osoby w klasie).

Po usłyszeniu sygnału alarmu w klasie podczas lekcji należy bezwzględnie podporządkować się poleceniom nauczyciela lub osoby prowadzącej zajęcia. Jeśli uczniowie przebywają w klasie sami, do momentu przybycia kogoś z personelu szkoły czynnościami kieruje przewodniczący (starosta, szef) klasy, a gdy jest nieobecny, obowiązki przejmuje pierwszy według listy, obecny uczeń. Osoby te są zobowiązane do kierowania dalszymi działaniami. Wszyscy muszą zachować spokój, nie wolno swoim postępowaniem wzbudzać paniki. Kolejność działań jest następująca:

 

  • wyjście z pomieszczenia - bezpiecznie, ale szybko - dwójkami (co umożliwia wzajemną asekurację), bez tłoczenia się,

 

  • poruszanie się prawą stroną w kierunku poznanego wcześniej wyjścia i dalej do ustalonego rejonu lub podanego oddzielnie bezpiecznego miejsca na zbiórkę,

 

  • sprawdzenie w ustalonym miejscu zbiórki obecności i samopoczucia uczniów,

 

  • złożenie meldunku sytuacyjnego dyrektorowi szkoły lub osobie kierującej akcją,

 

  • wykonanie poleceń dyrektora szkoły.

Ostrzeganie ludności o zagrożeniach, alarmowanie

bottom of page